Hướng dẫn kỹ thuật làm đất, ngâm ủ và gieo mạ vụ Đông Xuân năm 2024 - 2025
Vụ Đông Xuân, thời tiết thường diễn biến phức tạp, rét đậm,
rét hại và khô hạn thường xảy ra, những bất lợi của thời tiết có thể gây những
ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất lúa. Chuẩn bị mạ là khâu đầu tiên rất quan
trọng trong việc quyết định năng suất cây lúa, để có cây mạ tốt chúng ta cần
lưu ý một số biện pháp kỹ thuật ngâm ủ, gieo và chăm sóc mạ như sau:
1. Kỹ thuật ngâm ủ thóc giống
- Vụ Đông Xuân thời gian ngâm giống
thường diễn ra khi thời tiết rét đậm, rét hại, nhiệt độ xuống thấp, vì vậy khả
năng hút nước của hạt giống rất chậm. Để khắc phục hiện tượng này và diệt một
số mầm bệnh trên hạt giống, trước khi ngâm nên áp dụng biện pháp sau: Hạt giống
trước khi ngâm ủ cần được phơi lại dưới nắng nhẹ từ 1 - 2 giờ để làm tăng khả
năng hút nước, tăng tỷ lệ nẩy mầm, dùng nước có nhiệt độ khoảng 540C
bằng cách pha 3 sôi với 2 lạnh để ngâm. Đối với một số giống lúa có thuốc xử lý
cần ngâm hạt giống với thuốc rồi sau đó vớt ra rửa sạch và ngâm như bình
thường.
- Về thời gian ngâm ủ: Đối với lúa
lai ngâm từ 15 - 20 tiếng, với lúa thuần ngâm từ 24 - 36 tiếng.
- Trong quá trình ngâm cứ 6 - 8
tiếng thay nước 1 lần để nước không bị chua gây ảnh hưởng đến tỷ lệ nảy mầm.
Sau khi hạt giống được ngâm no nước, vớt hạt giống ra, rửa và đãi thật sạch rồi
cho vào ủ.
- Dụng cụ ủ giống là túi vải hoặc
bao tải dứa, thúng, mủng có khả năng giữ ẩm, giữ ấm và thoát nước tốt. Tuyệt
đối không dùng bao nilon kín, khó thoát nước và bí hơi. Có thể tăng nhiệt độ
cho quá trình ủ bằng cách bọc đống ủ bằng rơm, tuy nhiên cần chú ý độ ẩm của
rơm nếu rơm khô sẽ hút nước từ trong hạt giống làm hạt giống bị thiếu nước, cần
làm ướt rơm trước khi bọc đống ủ.
- Trong quá trình ủ phải thường
xuyên kiểm tra bằng cách:
+ Nếu cho tay vào trong túi ủ giống mà tay khô thì lập tức
phun nước vào, đảo trộn lại hạt giống để hạt giống có đủ độ ẩm. Nếu tay ướt,
nhớt, phải ngay lập tức dùng nước rửa sạch nhớt rồi sau đó tiếp tục ủ lại hạt
giống, nếu không rửa lại kịp thời thì hạt giống sẽ bị chua và bị thối.
+ Nếu thấy hạt giống đã nảy mầm, nhưng mầm dài ra và rễ lại
ngắn thì phải phun thêm nước vào và đảo trộn hạt giống rồi tiếp tục ủ. Ngược
lại nếu thấy mầm quá ngắn, rễ lại quá dài thì phải đảo trộn hạt giống lên để
cung cấp đủ dưỡng khí cho mầm phát triển.
- Khi mộng mạ dài bằng 1/3 - 1/2
hạt thóc, rễ dài bằng hạt thóc là có thể tiến hành đem gieo.
2. Kỹ thuật làm đất và gieo mạ
Chọn vị trí gieo phải là nơi phẳng, tráng nắng, tưới tiêu
tốt, tiện cho chăm sóc và bảo vệ, lựa chọn phương pháp gieo mạ nền hay mạ dược,
mạ dầy xúc cho phù hợp với điều kiện gieo cấy tại địa phương. - Đối với gieo mạ
nền:
+ Về
bùn gieo, bà con cần lấy bùn ruộng, bùn ao và lấy trước khi gieo từ 2 - 3 ngày
để giải phóng các khí độc trong bùn. Không lấy bùn ở các ao tù nước đọng vì sẽ
ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát triển của cây mạ, gây nên hiện tượng mạ
chết.
+ Sau khi lấy bùn xong, cần trải bùn thành luống rộng từ 1
- 1,2m và độ dày từ 2 - 3cm. Trong quá
trình gieo nên chia nhỏ lượng mộng mạ cho từng luống để gieo cho đều.
- Đối với gieo mạ dược, mạ dầy xúc:
+ Đất cần được làm kỹ nhuyễn phẳng sạch cỏ dại, lên luống,
bề ruộng của luống 1 - 1,2 m, có thể bón lót 5 - 10kg phân chuồng hoai mục và 5
- 7 kg Supe lân cho 1 sào mạ, gieo đều và ném hạt giống nhẹ tay để hạt giống
chìm sâu 2/3 hạt mầm vào đất. Sau khi gieo có thể sử dụng tro bếp mục để phủ
lên trên.
Chú ý: Che phủ nilon
là yêu cầu bắt buộc trong gieo mạ vụ Đông Xuân nhất là trà muộn. Về tiêu chuẩn
nilon che mạ phải trắng trong, không quá dầy và không quá mỏng với khổ rộng
2,4m và khi rạch đôi thành 1,2m, bà con không được sử dụng nilon cũ, bẩn và
rách, vì sẽ ảnh hưởng đến quang hợp của mạ, cũng như độ ấm trong luống mạ sau
khi che. Trong quá trình che nilon phải đảm bảo độ cao giữa mặt luống và đỉnh
vòm từ 50 - 55cm, nilon phải được che kín cả luống mạ, tuyệt đối không được để
hở chân. Có thể kiểm tra bằng cách cho tay vào bên trong vòm nilon thấy nhiệt
độ cao hơn bên ngoài và có hơi nước đọng ở vòm nilon, như vậy nilon đã được che
kín và đảm bảo đủ ấm.
- Trước khi mạ được cấy 3 - 5 ngày phải mở dần nilon che phủ
mạ để cây mạ tiếp xúc và làm quen dần với điều kiện môi trường, nhằm làm tăng
khả năng chống chịu của cây mạ khi gặp thời tiết không thuận lợi.
- Ngoài ra bà con lưu ý, cần gieo dự phòng mạ 10% so với diện
tích cấy để phòng trường hợp mạ hoặc lúa bị chết do rét đậm, rét hại gây ra,
chúng ta vẫn có đủ mạ tốt cùng giống, cùng tuổi để cấy hết diện tích trong
khung thời vụ tốt nhất.
- Đồng thời với việc gieo mạ và chăm sóc mạ, bà con cần khẩn
trương làm đất, chuẩn bị đầy đủ vật tư phân bón và tổ chức đánh bắt chuột, ốc
bưu vàng trước khi cấy, đảm bảo các điều kiện thuận lợi để gieo, cấy trong
khung thời vụ tốt nhất.
- Sau khi gieo cấy cần thường xuyên
giữ nước, tuyệt đối không để khô hạn. Mạ trước khi cấy phải cứng cây, đanh
dảnh, sạch sâu bệnh, với mạ nền tuổi mạ đạt 2,5 - 3 lá, mạ dược, mạ dầy xúc thì không quá 5 lá.
Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Gia Viễn