I. CHĂM SÓC CÂY GIỐNG TẠI VƯỜN ƯƠM
1. Chọn địa điểm làm vườn ươm
* Điều kiện về khí hậu: Vườn
ươm phải đặt ở nơi có điều kiện khí hậu phù hợp với yêu cầu sinh thái của từng
chủng loại cây được ươm giống, tránh được các yếu tố thời tiết bất thuận như
giá rét, sương muối hoặc nhiệt độ cao.
* Điều kiện địa hình: Khu
đất chọn để làm vườn ươm phải bằng phẳng, có độ dốc nhỏ hơn 50 và
tiêu thoát nước tốt. Nền vườn ươm tốt nhất là chọn nền đất, có thể chọn nơi nền
cứng khi chỉ làm vườn ươm tạm thời để tập kết cây và đem trồng ngay sau đó 3 -
4 ngày. Trước khi đặt bầu cây phải giải một lớp đất tơi xốp lên nền có độ dày
từ 15 - 20 cm để dễ dàng đặt cố định bầu cây hay khi di chuyển cây đi trồng.
Lớp đất này cũng có tác dụng giữ ẩm, hạn chế tình trạng rễ cây bị thối hỏng khi
đặt cây tại các vị trí bị đọng nước và gặp thời tiết nắng nóng.
*Điều kiện về nước tưới: Phải có nguồn cung cấp đủ nước tưới
chủ động, bảo đảm yêu cầu về chất lượng nước. Ngoài ra, vườn ươm phải đặt ở nơi
có vị trí thuận lợi về giao thông để di chuyển.
2. Chăm sóc cây giống tại vườn ươm
* Kỹ thuật đặt bầu cây vào luống:
Khi đặt bầu cây vào luống ươm phải chỉnh cho cây đứng thẳng không bị
nghiêng ngả, dùng lớp đất tơi xốp vén ngang miệng bầu ươm để cố định. Căn cứ
vào kích thước của bầu, chiều cao cây và tán lá để định mật độ và khoảng cách
các bầu trong luống, đảm bảo khoảng cách hợp lý giúp cây có đủ ánh sáng để
quang hợp và thuận tiện cho việc chăm sóc.
*Tưới nước: Duy trì độ ẩm
cần thiết trong đất cho cây phát triển. Lượng nước và số lần tưới tuỳ theo từng
độ tuổi của cây và khí hậu thời tiết. Khi tưới phải sử dụng nước sạch và dùng ô
doa để tưới. Lượng nước tưới từ 4 - 5 lít cho 1m2 mặt bầu, trời râm
mát tưới 1 lần/ngày, trời nắng tưới 2 lần. Tưới nước vào sáng sớm và chiều tối,
không tưới ướt sũng mặt luống dễ gây thối rễ và nấm bệnh phát triển.
* Che nắng, che mưa, chống rét: Làm
giàn che bằng các tấm lưới đảm bảo chắc chắn và có thể chủ động thu gọn vào các
thời điểm sáng sớm hay xế chiều để cây có đủ ánh sáng để quang hợp hoặc có thể
duỗi ra để che phủ cho cây ở những thời điểm nắng nóng, nhiệt độ cao cũng như
khi có mưa lớn hay những ngày rét đậm có sương muối làm lá cây bị khô héo cây
chậm phát triển.
Lưu ý: Khi thời tiết rét đậm, rét hại kéo dài cần bón bổ sung thêm phân lân,
phân kali để giúp cây cứng cáp tăng khả năng chống chịu với thời tiết bất
thuận.
* Bón phân, đảo bầu: Đối
với các cây giống ươm tại vườn trong thời gian dài ta tiến hành chăm sóc như
sau:
- Tuỳ theo điều kiện có thể sử
dụng các loại phân khác nhau để bón thúc cho cây con như phân chuồng hoai mục,
phân vi sinh, phân lân (P), phân kali (K) hoặc phân tổng hợp (NPK). Pha 75 gam
NPK trong 15 lít nước cho 5m2 mặt bầu. Tuỳ theo tốc độ sinh trưởng của
cây mà ta có thể quyết định lượng nước tưới và lượng phân bón cho phù hợp. Tưới
vào lúc sáng sớm hoặc chiều mát. Sau khi tưới phân xong phải dùng nước lã để
tưới rửa, không để phân bám nhiều trên lá gây cháy lá, lượng nước rửa 2 lít/m2
luống.
- Trong quá trình chăm sóc, khi
phát hiện cây phát triển sinh khối mạnh, rễ mọc nhiều, dài và xuyên qua bầu ươm
thì tiến hành đảo bầu cho cây nhằm cung cấp thêm dinh dưỡng để cây phát triển
ổn định. Cùng với việc đảo bầu là phân loại cây con, cây có cùng chiều cao và
mức độ sinh trưởng thì xếp riêng vào một khu vực (xếp theo hàng mức độ từ thấp
lên cao) để có biện pháp chăm sóc phù hợp bằng cách bón thúc bằng phân chuồng
hoai mục (phân hữu cơ vi sinh) hoặc phân NPK cho những cây sinh trưởng kém.
* Phòng trừ bệnh hại cây giống: Đối vơi cây con giai đoạn vườn
ươm thường mắc các bệnh như lở cổ rễ, bệnh phấn trắng và các loại sâu ăn lá gây
hại. Khi phát hiện bệnh tiến hành phun phòng trừ bằng một trong các loại thuốc
sau:
- Đối với bệnh lở cổ rễ có thể
dùng một số loại thuốc như: Daconil 75WP; Aliette 80WP, 800WG; Kamsu 2SL; Moren
25WP; Anvil 5SC…
- Đối với bệnh phấn trắng dùng
các loại thuốc: Nativo 750WG; Biobac WP; Starone 20WP; New Kasuran 16.6WP…
- Đối với các
loại sâu ăn lá phun trừ bằng các loại thuốc trừ sâu thông thường.
Chú
ý: Liều lượng thuốc và nước pha
phải đảm bảo theo hướng dẫn của nhà sản xuất ghi trên bao bì.
II. KỸ THUẬT TRỒNG VÀ
CHĂM SÓC CÂY SAU VƯỜN ƯƠM
1. Kỹ thuật trồng
*Chuẩn bị mặt bằng: bước đầu tiên cần chuẩn bị mặt bằng, điều
này thực sự cần thiết để đảm bảo vấn đề an toàn cho khu vực và dân cư xung
quanh. Ta phải tiến hành dọn dẹp vệ sinh, loại bỏ gạch đá, cỏ dại… lắp đặt thêm
biển báo nếu khu vực trồng gần nơi người dân sinh sống hoặc có nhiều người qua
lại.
*Chọn vị trí trồng cây: Đây là yếu tố đặc biệt cần lưu tâm, một
cách trồng cây xanh hữu ích đó là bạn có thể định vị bằng phương thức như sau:
Xác định vị trí của cây đầu tiên trong hàng và cây cuối hàng, đánh dấu bằng cọc
sắt cho chuẩn. Sau đó dùng dây căng từ điểm đầu đến điểm cuối, sau đó xác định
khoảng cách trồng cây công trình theo đúng bản thiết kế, dùng cọc để đánh dấu
vị trí cho từng cây.
*Chuẩn bị hố trồng cây:
đào hố đúng chuẩn bị vị trí đã đánh dấu trước đó, việc đào hố có thể ảnh hưởng
đến sự sinh trưởng của cây trồng sau này. Khi đào hố các loại cây có kích thước
bầu là 60 x 60 x 60cm thì hố cần đảm bảo kích thước 90 x 90cm hoặc 100 x 100cm.
*Tiến hành bón lót cho hố trồng: Trước khi tiến hành trồng cây
xuống, cần thực hiện việc bón lót vào hố, phân bón bao gồm các loại như: Phân
chuồng hoai mục, phân vi sinh, xơ dừa, tro trấu… Có thể áp dụng công thức: 50%
xơ dừa + 30% tro trấu + 15% phân bò + 5% phân vi sinh. Sau khi trộn đều thì bón
lót vào các hố đã đào trước đó.
*Thực hiện việc trồng cây: Sau khi bón lót, vận chuyển cây đến
và trồng vào những vị trí đã định sẵn. Bóc bỏ lớp nilon bên ngoài túi bầu một
cách nhẹ nhàng, khi cây trồng xuống đảm bảo đặt thẳng đứng, cổ rễ cao ngang mặt
đất, trồng xong thì tiến hành tưới nước đầy đủ.
*Chống cây: Khi mới trồng thì rễ cây chưa thể bám chặt vào đất,
cho nên cần sử dụng cọc chống để tránh
làm cây đổ ngã. Có thể sử dụng cây tràm, ống thép để chống từ 2/3 thân cây đảm
bảo cây luôn đứng chắc chắn.
*Mật độ trồng:
Để cây có thể phát triển và sinh trưởng tốt nhất mà không gây ảnh hưởng đến cây
khác, nên giữ khoảng cách nhất định khi trồng. Mật độ thường trồng của cây sẽ
cách khoảng từ 5m đến 6 m. Khi cây ở tuổi trưởng thành có thể tỉa bớt lá, bớt
cành để trông được gọn và đẹp hơn.
* Bổ sung thuốc kích thích rễ tăng trưởng: Nhằm giúp rễ cây sinh
trưởng nhanh hơn, bám sâu vào đất thì có thể sử dụng thêm thuốc kích thích để
tưới quanh gốc cây. Cố gắng tưới thuốc với tần suất 1 lần/ tuần cho đến khi cây
có thể bỏ cọc chống.
Chú ý: Đối với cây Đàn hương, khi tiến hành trồng chúng ta không được
nhổ bỏ các cây ký chủ ở trong bầu. Vì đây là loài cây sống nhờ vào cây ký chủ
nên xung quanh hố trồng ta có thể trồng thêm các loại cây như cỏ lạc để làm cây
ký chủ cho cây Đàn hương trong giai đoạn đầu. Cũng cần chú ý đến địa điểm trồng
cây Đàn hương và mật độ trồng, nên trồng theo hàng và so le nhau cây cách cây
cây, hàng cách hàng 5 - 6m. Sau khi trồng cây giống Đàn hương chúng ta cũng cần
tiến hành trồng các cây ký chủ chuyển tiếp và cây ký chủ lâu dài cho giai đoạn
sau khi cây lớn và phát triển mạnh. Sử dụng các cây ký chủ có sức sống tốt, bộ
rễ phát triển làm cây ký chủ lâu dài như xoài, bưởi, phi lao, gỗ sưa, sang…
Trồng xen kẽ vào giữa các hàng với mật độ 1 cây ký chủ cho 2 - 3 cây Đàn Hương.
2. Chăm sóc và phòng trừ sâu hại cho cây sau
vườn ươm
*Tưới nước cho cây: Sau khi trồng, cần tiến hành tưới nước đều
đặn để duy trì độ ẩm cho cây, tưới với tần suất 1-2 lần/ngày vào sáng sớm và
chiều mát, nên tiến hành tưới từ gốc đến ngọn để cây được xanh tốt, tươi mát.
Không nên tưới nước cho cây vào thời điểm nắng gắt để tránh làm cây bị chết do
ảnh hưởng từ tia cực tím. Sau đó, dựa trên tình hình thời tiết để điều tiết
lượng nước tưới cho phù hợp, nếu mưa liên tục thì không cần tưới, nếu năng thì
tưới cây mỗi ngày.
*Bón phân cho cây: Trong kỹ thuật chăm sóc cây, bón phân cũng là
công việc quan trọng để cây sinh trưởng tốt. Có 2 loại phân bón mà bạn cần bổ
sung cho cây xanh đó là phân hữu cơ và phân NPK. Bón phân hữu cơ thì nên tiến
hành 3 lần một năm để đảm bảo đủ dinh dưỡng cho cây, còn nếu bón phân NPK thì
định kỳ tiến hành 2 - 3 tháng/lần, lượng bón cho mỗi cây khoảng 50 - 100g/gốc
tuỳ loại cây lớn nhỏ.
*Tiến hành tỉa cành, tạo tán: Thời điểm mới trồng xong cây con
khá yếu nên cần được chăm sóc, diệt sâu bọ, cắt cành, tạo tán, bón phân kích rễ,
làm cỏ kỹ càng. Việc chăm sóc nên tiến hành định kỳ hằng tháng. Sử dụng kéo
chuyên dụng để tỉa cành mọc không thích hợp, tạo tán đúng yêu cầu của loại cây.
*Phòng trừ sâu bệnh hại: Nhìn chung cây Đàn hương, Long não,
Thông, Phi lao, Lát hoa, cây Sang ít nhiễm sâu, bệnh hại. Một số cây như Đàn
hương cũng có thể xuất hiện các loại côn trùng chích hút như rệp, sâu đục thân
và bọ cánh cứng. Phương pháp tốt nhất để kiểm soát các loài gây hại là đảm bảo
các cây gỗ Đàn hương được trồng ở vùng đất phù hợp, kiểm soát cỏ dại tốt, những
hoạt động này sẽ giúp thúc đẩy sức sống cây để đảm bảo các loài gây hại không
trở thành vấn đề. Khi các loài sâu, bọ và rệp gây hại nặng có thể sử dụng các
loại thuốc trừ sâu trừ (chỉ nên sử dụng thuốc khi xuất hiện các loại côn trùng
với mật độ cao, nhằm tránh gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng đến các loài
sinh vật có ích). Những bệnh thường gặp trên cây Lát hoa chủ yếu là sâu đục nõn
và sâu ăn lá, có thể dùng các loại thuốc diệt trừ sâu thông thường để diệt trừ
như đối với các cây trồng khác khác.
Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Gia Viễn